In het septembernummer van 1917 van het blad Buiten verscheen een anoniem artikel onder de titel: ‘Verdwenen en verdwijnend Amsterdam’, waarin aandacht werd gevestigd op de sloop van het 17de eeuwse pand Wijde Kapelsteeg 2. Het artikel is geïllustreerd met twee foto’s van het gesloopte pand en een foto van de dubbele gevelsteen.

Het pand was een fraaie, hoge klokgevel met gebeeldhouwde guirlandes langs de randen en twee vazen op de aanzetstukken. De oorspronkelijke bekroning was ooit vervangen door een eenvoudige gemetselde rand. Ter weerszijden van het zolderluik waren twee fraai gebeeldhouwde omlijstingen van ovale raampjes z.g. oeils de boeufs. Maar het meest opvallend was de dubbele gevelsteen en de twee jaartalcartouches ANNO en 1691 tussen de vensters van de 1ste en 2de verdieping.

De dubbele gevelsteen (formaat: 50x 130cm) is heel ongebruikelijk uit één stuk steen gehakt; het is te zien aan de doorlopende kleurnuances in het materiaal. Op de steen rechts is een gezicht op een ommuurde stad met de tekst DE STAT EYSELSTIN, de steen links heeft een staand, gekroond kalf met de tekst: INT OUT GEKRONT KALF.

Ondanks uitvoerig huisonderzoek van Hans Brandenburg is er geen duidelijke verklaring van de dubbele gevelsteen gevonden. Wel is er een, 1665 gedateerde koop/ verkoopacte van een huis en erf in de Wijde Heiligensteeg (oude naam van de Wijde Kapelsteeg), waar ‘het Vergulde Kalf’ uithangt. In de enige bewaard gebleven 18de-eeuwse akte (1752) wordt de huisnaam ‘het Oude Vergulde Kalf’ genoemd. De huisnaam DE STAT EYSELSTIN wordt nergens genoemd.

Na bovengenoemde sloop, waarbij ook het hoekhuis Rokin 72 tegen de grond ging, verrees hier, in opdracht van de firma Schmidt, opticiens, nieuwbouw van architect J. van Dijk. Vanaf het hoektorentje zit een gebeeldhouwd aapje met een verrekijker naar beneden te kijken en aan de gevel aan de steeg staat een beeld van Zacharius Jansen, de vermeende uitvinder van de verrekijker.

Het pand in de Wijde Kapelsteeg behield huisnummer 2, maar maakte architectonisch deel uit van het hoekpand. De dubbele gevelsteen werd als ornament in de gevel opgenomen, vergezeld van twee stenen met ANNO en 1917. Waar de twee prachtige originele jaartalcartouches gebleven zijn…..?

___________________________

Tekst: Onno Boers
Huisonderzoek: Hans Brandenburg
Omgevingsfoto: Frank Lucas