De VVAG werd in 1991 door betrokken Amsterdammers opgericht omdat zij hadden gezien dat het Amsterdamse gevelstenenbezit – er zijn ca. 730 16de-, 17de- en 18de-eeuwse gevelstenen aan de openbare weg – in slechte staat verkeerde.

Diverse oorzaken hadden (en hebben) een verwoestende werking op de natuurstenen reliëfs, waardoor soms ernstig detailverlies optrad, randen en ornamenten afbrokkelden en kleuren verdwenen. ln andere gevallen waren de gevelstenen zo vaak overgeschilderd dat de steen niet meer ‘leesbaar’ was.

De oorsprong van de VVAG ligt bij de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad (VVAB). Aan de bestuurstafel van de VVAB bracht Jos Otten het plan in, een gevelteken- vereniging op te richten. Geurt Brinkgreve (founding father van de VVAB) bedacht de naam VVAG. Medebestuurslid Pieter van de Ploeg, notaris, bood meteen aan een oprichtingsacte te ontwerpen. Deze is daarop door Jos Otten, die voorzitter werd
en Onno Boers (de eerste secretaris van de VVAG ) ondertekend. Geurt stelde meteen een pagina in zijn blad Binnenstad ter beschikking van de VVAG, waar Onno Boers, tot zijn verscheiden, dankbaar gebruik van heeft gemaakt. De VVAG is een restaurerende instelling en een zustervereniging van de VVAB die juist de waakhond is dat de historische Binnenstad van Amsterdam beschermd wordt.

Als een van de eerste acties werd het totaal verwaarloosde houten deurkalf met de voorstelling van Admiraal Tromp, Oudezijds Voorburgwal no. 136, door de VVAG gerestaureerd, gevolgd door het 16de-eeuwse reliëf met de Annunciatie aan de achterkant van de Oude Kerk.

Al 30 jaar voert Vereniging Vrienden van Amsterdamse Gevelstenen een veelbewogen en intensieve campagne om de unieke historische stenen documenten voor de toekomst te bewaren. Sinds 1991 zijn ca. 350 oude gevelstenen door- of door bemiddeling van de VVAG opgeknapt.

De voornaamste doelstelling van de vereniging is in de ruimste zin van het woord, het behoud van gevelstenen. Een verzoek aan de eigenaar van een pand met een gevelsteen om, als het pand in de steiger stond wegens een schilderbeurt, de gevelsteen door de VVAG vakkundig te laten opknappen, leidde in veel gevallen tot fraaie resultaten.

De VVAG is er ook regelmatig in geslaagd om gevelstenen vanuit museumdepots weer aan de openbare weg terug te plaatsen.

Bij verzoeken om nieuwe gevelstenen te laten maken, speelt de VVAG vaak een bemiddelende rol. De vereniging heeft geadviseerd (en soms doorverwezen) bij zo’n 100 moderne gevelstenen in de stad. 300 nieuwe gevelstenen zijn op initiatief van anderen in het stadsbeeld verschenen.

Zie ook het artikel ‘Dertig jaar VVAG’ van Jos Otten, voorzitter van de VVAG (tijdschrift ‘Binnenstad’, februari 2021).

‘In 1980 kreeg ik een gevelsteen De Doos die ook uit de Jordaan kwam (vandaar, want mijn huis staat ook in de Jordaan) om in mijn net gekochte en gerestaureerde pandje op de Palmgracht te plaatsen. Dit van de gemeentelijke bouwinspecteur van mijn renovatie. Ik vertelde hem namelijk over mijn passie voor geveltekens. Een paar jaar later begon ik de steen van de buren, die er niet uitzag, te restaureren met behulp van mijn broertje die immers Kunstacademie had gedaan.

Maar de tekst die ik op de steen vond, spoorde niet met wat in de literatuur stond; ‘In de Batavier’ in plaats van ‘In de Bokanier’… Geurt Brinkgreve om raad gevraagd hoe dat kon. Die verwees me door naar de voor mij onbekende Onno Boers die al vanaf zijn 16de doende was met gevelstenen. Onno was toen achter in de veertig. Ik ging door met stenen in mijn buurt te restaureren.

Op een gegeven moment begon Onno te helpen met krabben en schilderen. Daarnaast wist hij veel van de geschiedenis van de stenen. Na een jaar of vijf opperde hij het oprichten van een Stichting. Maar een Stichting is een vermogen. En dat hadden we niet.

Ondertussen ging ik door om zelfs in Joure of Middelburg te restaureren of stenen te redden. Tot dr. ir. Hendrik Klaassens, die ik ontmoette omdat ik nieuwsgierig was wie toch bij Antiquariaat Kok in de Damstraat een gevelstenen boekje voor m’n neus had weggekaapt.

Ik kreeg z’n telefoonnummer van Kok, die eerst toestemming had gekregen. Die reikte mij het idee aan een vereniging op te richten. Waarvan akte in het stuk onlangs in Binnenstad. Mijn handtekening staat onder de oprichtingsakte. Maar daar is veel steun aan vooraf gegaan..’

Tekst: Onno Boers en Jos Otten