In 2007 verhuisde Bureau Monumentenzorg van Keizersgracht 123 (het Huis met de Hoofden) naar gebouw de Bazel op de Vijzelstraat. Gevelstenen die binnen en in de tuin waren opgesteld werden toen overgedragen aan de VVAG.

Veel van deze losse gevelstenen hebben inmiddels een plek aan de openbare weg gekregen, o.a. De Groenne Ovent (Kattenburgerplein), de Turfvulster (Turfdragerspad) en Rustenburg (Waterlooplein), maar van één steen was de herkomst niet bekend.

Het was een 19de-eeuws gestyleerd mansportret met een opvallende medaille. Monumentenzorg kon niets vertellen over de voorstelling, de herkomst en wanneer en van wie de steen verworven was.

Begin dit jaar ging de VVAG zich weer eens bezighouden met deze steen. Onderzoek naar de medaille leverde niets op maar Antony Kolder, een enthousiast VVAG-lid, zette een foto van de steen op zijn sociale netwerk met de vraag: “Wie is dit?”, en dat had verrassend resultaat.

Het bleek een portret te zijn van de wereldberoemde Duitse natuuronderzoeker Alexander von Humboldt, die leefde van 1769 tot 1859. Hij is de grondlegger van de ecologie, de omgevingsbiologie en een avontuurlijk ontdekkingsreiziger, wetenschappelijk duizendpoot en een ongelofelijke workaholic. Hij was een geliefde inspiratiebron voor tal van andere wetenschappers, waaronder Charles Darwin en Johann von Goethe.

Zijn naam komt nog steeds terug: Humboldtpenguïns; de solanum humboldtii, een Zuid-Amerikaanse tomatensoort; de Humboldt-krater op de maan; de Humboldtstroom, een zeestroming in Zuid-Amerika; en de Humboldtrivier in Nevada.

De onderscheiding die von Humboldt op het reliëf draagt, moet de zogenaamde ‘Orde Pour le Mérite für Wissenschaften und Künste’ (voor wetenschappen en kunsten) voorstellen. Deze orde werd in 1842 gesticht door koning Frederik Willem IV (1795- 1861) van Pruisen . Het moest de ‘vredesklasse’ zijn van de eerder door Frederik de Grote (1712-1786) ingestelde decoratie ‘Pour la Merité’ die voor militaire- en politieke verdiensten werd uitgereikt. De eerste kanselier van deze nieuwe Orde was Alexander von Humboldt. In 1952 blies de Duitse Bundespresident Theodor Heuss, de Orde Pour le mérite für Wissenschaften und Künste nieuw leven in en sindsdien is de zittende Bundespresident automatisch beschermheer van deze Orde.

Medaille ‘Orden Pour le mérite für Wissenschaften und Künste’.

Enfin, om een lang verhaal kort te maken, overleg met Woningbouwstichting De Alliantie en de bewonersvereniging leidde ertoe dat op 7 juni 2020 het portret van Alexander von Humboldt ingemetseld werd in de naar hem genoemde straat in de Watergraafsmeer.

P.S. Mocht iemand iets weten over de herkomst van de steen, laat het weten aan de VVAG.

Tekst: Onno Boers en Pancras van der Vlist