Gevelsteen INDE PEILKAAN

Gevelsteenmuur Sint Olofssteeg, Amsterdam

Gevelsteen met een op haar nest staande ‘pelikaan’ die haar drie jongen voedt met haar eigen bloed. De voorstelling symboliseert het liefdevolle offer van Jezus en gold lang als symbool van de zelfopofferende (moeder)liefde. Later raakte het als symbool in zwang voor sociale en medische zorg.

De gevelsteen vóór restauratie in 2011.

Het verhaal over de pelikaan die zichzelf aan de borst zou verwonden om haar jongen te voeden is populair maar niet juist. Het is gebaseerd op een verhaal over een vogel (met duidelijk met een gierenkop) in het boek Physiologus (3de eeuw na Christus). Dit betreft het eerste boek met diersymboliek. Al 16de-eeuwse bronnen wijzen erop dat de naam ‘gier’ verkeerd vertaald is in ‘pelikaan’. Zeker is dat een gierenjong meer van bloed houdt dan een jong van een pelikaan.

Op nog drie andere gevelstenen wordt een vogel met de kop van een gier, een pelikaan genoemd: Matrozenhof, Prinseneiland no. 269 en Rapenburgerplein no. 9. Meer informatie over dit onderwerp in dit artikel van Jos Otten, voorzitter van de VVAG.

De steen, formaat 67x 40 cm, is afkomstig uit Elburg en werd in 1903 aan het Rijksmuseum geschonken.

In 2011 werden alle gevelstenen in deze muur door Wil Abels grondig gerestaureerd en weer in kleur gezet. Deze steen is gepolychromeerd aan de hand van aangetroffen kleursporen. Halverwege 2024 heeft hij de stenen opnieuw bijgewerkt.

Tekst: Onno Boers