Een gevelsteen met een rieten mand met wasgoed die op een console staat. In het onderschrift is een correctie aangebracht. De steen is afkomstig van Tichelstraat no. 61 en werd in 1936 door het K.O.G. (Koninklijk Oudheidkundig Genootschap) aangekocht.

DIE BLICKMANT aan de Hoge Woerd 44 in Leiden.

In de Stadsbeschrijving van Philips von Zesen (1664) staat vermeld dat in het midden der 17de eeuw de omgeving van de Karthuizer- en de Tichelstraat nog onbebouwd waren en dat de gronden als bleekveld in gebruik waren bij wasvrouwen. In 1655 werden de velden in erven verdeeld en verkocht. Een wasvrouw die met wassen en bleken veel geld had verdiend, liet toen in de nieuw gerooide Tichelstraat, vijf huisjes bouwen met in elk een gevelsteen met een wasmand.

Dat onze vlijtige bleekster in haar eentje haar nering dreef is onwaarschijnlijk. Het bleken van ruw linnen of garen, dat van zichzelf een gelige tint had, en bij het spinnen en weven ook nog vuil en vet werd, was een ingewikkelder en uitvoeriger bewerking dan de naam doet vermoeden. Het gehele 17de eeuwse bleekproces van het binnengekomen materiaal verliep in ’t kort als volgt: merken, sorteren, wegen, logen, spoelen, wringen, besproeien, melken/ zuren, spoelen, wringen, blauwen, drogen, wegen, verpakken en verzenden.

In 1614 waren de lakenramen en aanverwante bedrijven, waaronder enige blekerijen, verplaatst naar een terrein buiten de nieuwe wallen. De oude namen Raampoort, Raampad (een deel van de weg langs de Singelgracht), Bleekerssloot en het Lange en Korte Bleekerspad (ter hoogte van de huidige De Clercqstraat) zijn duidelijke verwijzingen naar deze bedrijven. Wellicht had onze bleekster daar een bedrijfje…?

In de Tichelstraat no. 53 is nog een van de vijf gevelstenen aanwezig. In 2005 heeft Koos van der Zwaal die steen schoongemaakt en gepolychromeerd. In de gevel van het pand Hoge Woerd 44 in Leiden is eenzelfde steen te zien. Deze steen is afkomstig uit een tuitgeveltje van een ‘wevershuisje’ dat vroeger aan de Leidse Waardgracht (nummer 8) lag. Na afbraak van het huisje werd de steen in 1948 in de gevel van Hogewoerd 44 geplaatst. Mogelijk maakte deze steen, ondanks de al vroege omzwervingen, onderdeel uit van de serie van vijf gevelstenen in de Tichelstraat. Waar de andere twee zijn gebleven is onbekend.

In 2013 heeft Wil Abels de steen in de gevelsteenmuur in de Sint Luciënsteeg, tesamen met de andere stenen in deze gevelstenenmuur, in opdracht van de Vereniging Vrienden van Amsterdamse Gevelstenen gerestaureerd en weer in kleur gezet.

___________________________

Tekst: Onno Boers