Gevelsteen Met Wapen Watergraafsmeer
Robert Kochplantsoen 25, Amsterdam
Boven de deur van dit pand zit sinds 1955 een reliëf met het wapen van Watergraafsmeer. Het is aangebracht in het vroegere huis van J.H. Kruizinga (1913-1996), een bekend Amsterdams historisch publicist.
Het tolhek van de Watergraafsmeer. Gezicht uit het Rechthuis van de Watergraafsmeer, Ringdijk 1, over de Ringvaart in de richting van de stad. Links een woonhuis op de Ringdijk; rechts het tolgaardershuisje. Tekening uit 1839 van Hendrik Abraham Klinkhamer (1810-1872). © Stadsarchief Amsterdam
Het reliëf stelt het, nooit officieel vastgestelde, wapen van de gemeente Watergraafsmeer voor. Het bestaat uit een zwaan met een wapenschild dat aan een strik om zijn nek hangt. Op het schild de letters WGM.
Wie vanaf de Watergraafsmeer over de Oetewalerweg Amsterdam in kwam, moest tol betalen. Het reliëf was een van de vier schilden die de palen van het tolhek op de brug over de Ringvaart sierden.
Naast dit reliëf zijn twee reliëfs, één met ANNO 1762, de ander met het Amsterdamse wapen, bewaard gebleven. Deze zijn opgeslagen in het depot van het Rijksmuseum. Een vierde reliëf – met het wapen van Holland – is nog zoek.
Het graf van J. H. Kruizinga op de Nieuwe Oosterbegraafplaats. Foto: Frank Lucas
Het huidige reliëf op het Robert Kochplantsoen is een afgietsel in kunststeen. Het marmeren origineel is aangebracht op het graf van J. H. Kruizinga op de Nieuwe Oosterbegraafplaats.
Tekst: Onno Boers