Gevelsteen T HUYS TE BIESELING
Nieuwe Spiegelstraat 64, Amsterdam
Bij werkzaamheden in 1993 aan Nieuwe Spiegelstraat 64 kwam de tekst van een gevelsteen tevoorschijn die lang achter een houten lijst verborgen zat. De steen toont een ‘heerlijk huis’ of kasteeltje, gelegen op een dijk aan het water. Er onder staat: T HUYS TE BIESELING. Op initiatief van de eigenaar is de steen (formaat 55x 70cm) schoongemaakt en in vrolijke kleuren geschilderd.
Nieuwe Spiegelstraat 62 (ged.)- 74 v.r.n.l. Foto uit 1965 van C.P. Schaap.
© Stadsarchief Amsterdam
In de gevelstenenliteratuur is de steen niet beschreven. De gedeeltelijk verborgen steen heeft nauwelijks de aandacht getrokken, al heeft H.W. Alings, gevelstenenkenner en schrijver van Uithangtekens en Gevelstenen, er ooit een foto van gemaakt.
Gezien de stijl, laat 17de- of vroeg 18de-eeuws, kan de gevelsteen heel goed vanaf het begin in de gevel hebben gezeten. De betekenis lijkt duidelijk: kennelijk was de bouwheer afkomstig uit het dorp Biezelinge (bij Kapelle in Zeeland) en had daar wellicht gewerkt of gewoond op het kasteeltje aan het water. Hoe plausibel ook, deze verklaring klopt niet, want voor zover bekend stond er nooit een heerlijk huis of kasteeltje in Biezelinge.
Geen van de Zeeuwse historieschrijvers maakte ooit gewag van een huis te Biezelinge. Evenmin bieden oude kaarten aanwijzingen waar zo’n huis gestaan kan hebben. ls er eigenlijk wel een connectie met dit Zeeuwse dorp?
De speurtocht in het Gemeentearchief naar de geschiedenis van het huis leverde enkele gegevens op: Op 24 juni 1687 kocht meester-chirurgijn Joannes Bieseling tweederde deel van een perceel land aan de westzijde van de Spiegelstraat, tussen de Prinsengracht en de Kerkstraat, om er een huis te laten bouwen Hij zal dus de naamgever zijn geweest.
Was deze chirurgijn afkomstig uit Biezelinge? Nee, zo bleek uit de stukken. Bieseling is in Amsterdarn geboren als zoon van Matthijs Jansz. en Hendrickien Barens en werd op 17 juni 1661 in de Westerkerk gedoopt. De naam (Van) Bieseling komt op schrift althans, in Amsterdam niet eerder voor dan in 1682. Joannes’ vader Matthijs Jansz gebruikte die naam weinig of nooit en werd pas bij zijn overlijden in 1701 als ‘Mathijs Bieseling, dienaar van de edele heer Francois Vicq, hooftofficier, oud burgemeester en raad’ geregistreerd.
Bob Ross.
Bob Ross op de steiger voor de gevelsteen.
Kwam Matthijs Jansz dan misschien uit Biezelinge? De ‘kistemakersgesel’ (meubelmakersgezel) was uit Rotterdam naar Amsterdam verhuisd, waar hij op 5 oktober 1652 in ondertrouw ging met Hendrickje Barens Pigge uit Ruinen. Om onbekende redenen werd hun huwelijk in Zaandam voltrokken. Mogelijk kwam hij vanuit Biezelinge via Rotterdam naar Amsterdam, maar dat is nog niet te bewijzen.
Het was vroeger vrij normaal de familienaam in de naam van een huis te verwerken. Paul van Leeuwen noemt in Amsterdamse gevelstenen (1974) enkele klassieke voorbeelden: ‘De rinck in het diep’ naar de familie Dieprínck en ‘Winterdorp’ naar de eígenaar Hendrik Ysendorp. We mogen veilig aannemen dat ”t Huys te Bieseling’ vernoemd is naar de chirurgijn. Hoe Joannes Bieseling aan zijn familienaam kwam, blijft onduidelijk.
De gevelsteen in Nieuwe Spiegelstraat 64 met het onderschrift dat jarenlang verborgen zat achter de houten lijst waarvan u links en rechts nog stukken ziet. Het algehele kasteeltje stond vrijwel zeker niet in het Zeeuwse Biezelinge. De steen zonder kleur en onderschrift is behalve door H.W. Alings door de gevelsteenkenners genegeerd.
De Amsterdammer Frank de Ruwe plaatst als Street Art Frankey, beelden en andere objecten op straat. Om een grap uit te halen, de ruimte mooier te maken en soms om een punt(je) te maken. Franky heeft Bob Ross voor deze gevelsteen op een steiger gezet. Bob Ross (1942- 1995) was een Amerikaanse schilder en televisie- persoonlijkheid, wiens populaire televisie- show ‘The Joy of Painting’ (1983– 94) hem wereldwijde bekendheid gaf als schilderleraar voor de grote massa.
Tekst: P.A. Harthoorn, Ons Amsterdam, 47ste jaargang nr.5, 1995.