Een gevelsteen met een man in een oosters gewaad die achter de tralies met geboeide handen en voeten op een stenen bank zit. De gevelsteen is afkomstig van vroegere Eerste Batavierdwarsstraat no. 1. Dit pand werd in 1665 gebouwd voor de chirurgijn Jan Teuneman. Chirurgijns waren vaak ook als scheepsarts werkzaam.

Een duidelijke verklaring voor de voorstelling is er nog niet. Wel weten we dat in 1664, een jaar voor de bouw, een einde kwam aan een 3-jarig bestand met de Barbarijse zeerovers. Deze kapers – waarvan de meesten Turks waren – maakten de Middellandse zee onveilig. Overmeesterde bemanningsleden en passagiers werden tot slaaf gemaakt met het idee losgeld voor hen te vragen.

De Republiek der zeven Verenigde Nederlanden sloot verdragen met de zeerovers, voornamelijk om de handel niet te verstoren, maar die hielden nooit stand. Bij een offensief in 1664 – waarbij ook Michiel de Ruyter betrokken was – werd een groot aantal kapers gevangen genomen. Christelijke slaven werden bevrijd omdat ze met kapers geruild konden worden.

De gevelsteen (formaat: 109x 53cm) zat hoog in de gevel van een pand dat ook was gesierd met drie vruchtenfestoenen en een rijk gedecoreerd jaartalcartouche. Het werd rond 1910 afgebroken.

Na de sanering van de buurt in de jaren ’20 van de vorige eeuw kreeg de gevelsteen eerst een plek in de gevel van een cultureel centrum (en een voormalig badhuis) in de Nieuwe Uilenburgstraat. In november 2014 is de steen op verzoek van de nieuwe huurder van het pand uit de muur verwijderd. Hij is in 2017 herplaatst tegenover de basisschool ‘De Witte Olifant’ in de Nieuwe Batavierstraat, nabij de plek waar hij ooit zat. In datzelfde jaar heeft Wil Abels de steen gerestaureerd toen hij al op huidige plek was ingemetseld.

Tekst: Onno Boers