Een gevelsteen met een naar rechts lopende olifant met op de achtergrond twee palmbomen. Het reliëf heeft aan de bovenzijde twee afgeronde hoeken. De steen is uit de tweede helft van de 17de eeuw en is afkomstig van de Batavierstraat no. 16. In de gevel van het schoolgebouw aan de Nieuwe Batavierstraat no. 2 en om de hoek aan de Oude Schans zijn meerdere gevelstenen ingemetseld. Ze zijn afkomstig uit de, in de jaren ’30 gesloopte panden in deze buurt.

Over het pand Batavierstraat 16 is niet veel bekend en er bestaan ook geen afbeeldingen van. Het is niet ondenkelijk dat de gevelsteen de gevel van een koekenbakker sierde. Als symbool van de beroepsgroep van koekenbakkers werd veelal de olifant gebruikt. In het standaardwerk ’De Uithangteekens’ van J. van Lennep en J. ter Gouw uit 1868 wordt een overzicht gegeven van de uithangtekens die kenmerkend zijn voor een bepaald beroep. ‘De Koekebakker had den Olifant. (…) Soms was het de Vergulde of de Zwarte Olifant, maar meest de Witte; dikwijls als d’Witte O-lyp-hant betiteld (…); -’t zij dat ze dat beest gekozen hadden, omdat het de grootste koeketer, ‘t zij omdat het de vertegenwoordiger van ‘t land der specerijen is.’

Het eiland Uilenburg werd omstreeks 1595 aangelegd. Het kreeg als voornaamste bestemming scheepsbouw, ankersmederijen, teer-kokerijen en andere aan de scheepsbouw gerelateerde functies. De middenstrook was voor woningbouw bestemd. De twee straten die hierdoor ontstonden waren de Uilenburgerstraat en de Batavierstraat. Toen de scheepsbouwactiviteiten naar elders in de stad verhuisden, werd de woonbebouwing op Uilenburg uitgebreid.

In het begin van de 20ste eeuw was de buurt zodanig verpauperd dat totale sanering nodig was. In 1927 werden de laatste panden gesloopt en werd van de twee smalle straten één brede gemaakt: de huidige Nieuwe Uilenburgerstraat. Veel gevelstenen uit de afgebroken huizen werden later zoveel mogelijk op dezelfde locatie ingemetseld; enkele kregen een plek in de gevelstenenmuur in de Nieuwe Batavierstraat en de Oude Schans.

In het najaar van 2001 werd de gevelsteen (formaat: 56x 93cm) door Roberto Ajala hersteld en gepolychromeerd. De basisschool De Witte Olifant is genoemd naar de gevelsteen.

Tekst: Onno Boers