Gevelsteen UYLENBURGH
Oudeschans zn (zijgevel Nieuwe Batavierstraat 2), Amsterdam
Op 2 november 2001 was wethouder Saskia Bruines aanwezig in school De Witte Olifant in de Nieuwe Uilenburgerstraat/hoek Nieuwe Batavierstraat om met enige feestelijkheid het geheel verbouwde schoolgebouw te openen. Ter gelegenheid van deze verbouwing waren twee van de vijf gevelstenen die de buitenmuren sieren schoongemaakt, hersteld en gepolychromeerd.
Nieuwe Uilenburgerstraat 106. Foto uit 1925 van onbekende maker. © Stadsarchief Amsterdam
Het eiland Uilenburg werd omstreeks 1595 aangelegd. Het nieuwe gebied kreeg als voornaamste bestemming scheepsbouw, ankersmederijen, teerkokerijen en andere, aan de scheepsbouw gerelateerde functies. De middenstrook was voor woningbouw bestemd.
De twee straten die hierdoor ontstonden waren de Uilenburgerstraat en de Batavierstraat. Na de aanleg van de Oostelijke eilanden Kattenburg, Wittenburg en Oostenburg werden de scheepsbouwactiviteiten daarheen verplaatst en de woonbebouwing op Uilenburg uitgebreid.
In het begin van de 20ste eeuw was de buurt zodanig verpauperd dat tot totale sanering werd besloten. In 1927 werden de laatste krotten gesloopt en van de twee smalle straten een brede gemaakt, de huidige Nieuwe Uilenburgerstraat.Een aantal gevelstenen uit de gesloopte panden bleef bewaard en werd ingemetseld in o.a. de muur van het nieuwe schoolgebouw.
De gevelsteen vlak na restauratie in 2001.
Het steentje UYLENBURGH (formaat 55x 44cm) met de burgttoren waar een uil boven uit kijkt zat vroeger Uilenburgerstraat no. 106. Het is een typisch voorbeeld van een, in beeld gebrachte buurtnaam. Al in 1624 wordt iemand in de Oude Kerk begraven, afkomstig van Uilenburg, vanuit een huis waar Uilenburg in de gevel staat.
Of dit steentje zo oud is, is moeilijk te zeggen maar wel is deze huisnaam al minstens 377 jaar in gebruik. De kosten van het herstel van deze gevelsteen, in 2001 door Robert Ajala, nam het architectenbureau Van Dolderen van der Prijt voor hun rekening.
Tekst: Onno Boers