De Sint Pieterspoort was het enige overblijfsel van het Sint Pietersgasthuis in de Nes. Al in de tweede helft van de 14e eeuw wordt van dit ziekenhuis melding gemaakt. In 1578 echter werden de zieken overgebracht naar het Binnen-Gasthuis en werden de gebouwen, de bovengenoemde poort uitgezonderd, afgebroken. De poort leefde verder tot 1912 en overkapte de St. Pieterspoortsteeg tussen Rokin en Nes, aan de kant van de Nes.

Nadat de poort in 1912 werd afgebroken, kwam er in 1916 een nieuwe poort in het gebouw van de Rotterdamsche Bankvereeniging aan het Rokin. Ter hoogte van de voormalige panden Nes 56-58 werd in de nieuwbouw een doorloop gemaakt, die geheel toepasselijk weer de Sint Pieterspoort ging heten. In en boven de doorgang waren sluitstenen met een sleutel aangebracht. In 2016 werd de nieuwbouw voor Hudson’s Bay opgeleverd. Hierin was de doorgang niet meer aanwezig, maar van de Sint Pieterpoortsteeg loopt nu de Nieuwe Sint Pieterspoort (zonder ornamenten) naar het Rokin.

In en boven de poort uit 1916, waren sluitstenen aangebracht met onder meer sleutels, het symbool van Petrus. Het vroegere poortje, dat eens toegang gaf tot het Sint Pietersgasthuis, voerde namelijk ditzelfde embleem. Daarnaast waren er ook nog twee 19de eeuws cartouches in 17de eeuwse vorm aangebracht. De ene heeft het opschrift SINT PIETERS POORT en twee gekruiste sleutels als afbeelding. Het andere cartouche toont een in elkaar gekruist anker en caduceus. Beide symbolen zijn een verwijzing naar het verdwenen Sint Pietersgasthuis.

De ‘hoop’ is in de christelijke kunst altijd symbolisch uitgebeeld door een anker. In de brief aan de Hebreeën horen we:

‘De hoop is voor ons een vast en onwrikbaar anker, uitgeworpen aan gene zijde van het voorhangsel, waar Jezus als onze voorloper reeds is binnengegaan, nu Hij [-] hogepriester is geworden tot in eeuwigheid’ (Hebreeën 06,19-20).

De caduceus bestaat uit een gladde staf waarrond zich 2 slangen naar boven winden met bovenop 2 vleugels. Ze symboliseert als geheel vrede, bescherming en genezing, en wordt tot op heden gebruikt als medisch symbool.

Nes 56-58 (v.r.n.l.), Sint Pieterspoort, gezien naar Rokin 36.
Foto uit 1905/ 1912 van George Breitner (1857- 1923).
© Stadsarchief Amsterdam

De ornamenten (sluitstenen en cartouches) deel uitmakend van de decoratie van de doorgang onder het oude bankgebouw uit 1916, zijn uiteindelijk in 2020 met pinnen aan de hoekmuur van de St Pietershal op de hoek Nes/ Sint Pieterspoortsteeg bevestigd. Deze zogenaamde ‘Sint Pieterspoortstukken’ waren eerder al door Tobias Snoep gerestaureerd.

Tekst: Pancras van der Vlist