Boven de ingang van een wooncomplex uit 1988 zit een 18de- eeuwse gevelsteen met een pelikaan met jongen. Tegen een gepuncteerde achtergrond wekt een ‘pelikaan’ haar drie jongen met haar eigen bloed tot leven. Een pelikaan zoals op de gevelsteen is voorgesteld, geldt als symbool voor de liefde door zichzelf op te offeren.

De bron van dit symbool is de ‘Physiologus’, dat waarschijnlijk in Alexandrië ontstaan is. Het betreft een oude bundel kampvuurverhalen (fabels) uit het Midden- Oosten, dat door de Christenen gebruikt werd als eerste symbolenboek. In de middeleeuwen werd hier het wijdverbreide en invloedrijke volksboek ‘Bestiaria’ van afgeleid, waarin eigenschappen en merkwaardigheden van (ook mytische) dieren, planten en stenen in christelijke zin typologisch en symbolisch verklaard werden.

Er komen in deze verhalen veel gieren voor, die meer van bloed houden dan een pelikaan. Dus die pelikaan stond daarna voor Jezus die ook zijn bloed gaf tot heil (= genezing) van de mensen. In dat oude Griekse geschrift wordt beschreven dat een ‘pelikaan’ haar/ zijn (dat is niet duidelijk) jongen doodt, daar spijt van krijgt en zich dan in de borst pikt om die jongen tot leven te wekken. De christenen hebben hiervan “te voeden” van gemaakt.

Volgens een 17e eeuwse bron over emblemata zou ‘pelikaan’ een verkeerde vertaling zijn geweest van ‘gier’. Wikipedia vermeldt dat een bepaald soort gier ook pelikaan wordt genoemd. Alle afbeeldingen van voor 1800, in West- Europa, van deze vogel die in zijn/ haar borst pikt, betreffen een gier.

Men wist heus wel hoe een gier of pelikaan er uit zag. De Swifterbanders, die zo’n 3000 voor Christus rond wat nu Lelystad is woonden, aten pelikanen. Pelikanen komen nog steeds voor onder meer in de Donaudelta. De oud- Egyptenaren kenden de gier èn de pelikaan (pesdjeti in het hiëroglyphisch).

De steen (formaat: 55x 60cm) zat tot 1988 in de voorgevel van een voormalig fabrieksgebouw/ pakhuis D’ PELIEKAAN aan de Hoogte Kadijk no. 37. De gevelsteen is in 1988 naar de achterzijde verhuisd en ingemetseld boven de ingang van een nieuw wooncomplex.

Tekst: Onno Boers en Jos Otten