Deze gevelsteen markeert het huis waarin al enige generaties lang de praktijk van de Amsterdamse havenarts Joost Voorsluis gevestigd is. De arts kreeg de steen op zijn 50ste verjaardag aangeboden door familie, vrienden en patienten. Het onderschrift is te lezen als I SEE SICK SEAMAN. Het ontwerp en uitvoering (1990) zijn van Hans ’t Mannetje (1944- 2016).

In het pand Kalkmarkt 8 is nog steeds het Medical Centre for Seamen gevestigd. Dir centrum verzorgt ten behoeve van zeelieden en binnenschippers medische keuringen, reizigersvaccinaties en medische consulten op huisartsen- niveau. De praktijk is tevens betrokken bij de medische advisering voor zeelieden op zee via de Radio Medische Dienst van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM).

De gevelsteen EXONERAT ET ARCET

Gravure XIX Exonerat et arcet. Onderdeel van ‘Sinnepoppen’, door Roemer Visscher, uit 1614. © Rijksmuseum Amsterdam

De gevelsteen I C CK C MEN wordt aan weerszijden geflankeerd door twee andere stenen (beiden formaat: 54x 76 cm) uit 1991, die ook van de hand van Hans ’t Mannetje zijn. De opschriften VOOR en SLUIS, op de bovenste rand van de stenen, vormen tesamen de familienaam van de huisarts.

De linkersteen stelt een eenvoudige slagboom voor, op een landelijk weggetje naar een dorp. Het Latijnse opschrift PRINCIPIIS OBSTA betekent BELET HET BEGIN, d.w.z. voorkomen is beter.

De steen met de sluis, rechts in de gevel, draagt het Latijnse onderschrift EXONERAT ET ARCET, te vertalen als : HIJ LOOST EN BEHOEDT. De voorstelling heeft te maken met de naam Voorsluis.

Beide voorstellingen zijn gehakt naar zinnebeelden die te zien zijn in het werk ‘Sinnepoppen’ uit 1614 van de Amsterdamse koopman Roemer Visscher (1547- 1620). Het was waarschijnlijk de populairste embleembundel uit de Gouden Eeuw.

Emblemen zijn raadselachtige combinaties van teksten (ook wel motti en subscriptio’s) en afbeeldingen (picturae). Het embleem is als literair genre uitgevonden in 1531, toen de uitgever van een bundel Latijnse epigrammen van de Italiaan Alciato besloot, om diens gedichten van illustraties te voorzien. Dat concept sloeg snel aan onder een geleerd publiek en de Emblematum liber van Alciato beleefde vele herdrukken in Europa. Ook kwamen snel nieuwe embleembundels op de markt: niet alleen voor geleerden, maar ook voor het grotere publiek door middel van eenvoudiger en in de landstalen geschreven bundels.

Tekst: Onno Boers en Pancras van der Vlist