Gevelsteen DE LIEFDE BOVEN AL

Enge Kerksteeg 2, Amsterdam

Dit is een reconstructie van een eind 16de-eeuws reliëf met een kruisdragende Christus en de figuren van Geloof, Hoop en Liefde. De beeldhouwer is er vanuit gegaan dat de kruisdragende Christus hier als voorstelling van het Geloof is weergegeven en dat de meest linkse figuur de Vriendschap voorstelt.

De Oude Kerk gezien uit de Enge Kerksteeg. Te zien zijn het noorderportaal, het Heilig Graf, de Weitkoperskapel en een deel van het noordertransept van de Oude Kerk, gezien vanuit de Enge Kerksteeg. Rechts het pand Enge Kerksteeg 2, links op de hoek de herberg ’s Lands Welvaart. Tekening gemaakt in 1779 door H. P. Schouten (1747- 1822).
© Stadsarchief Amsterdam

Een betere interpretatie is die zogenaamde vriendschap als ‘het Geloof’ te zien, met een brandend hart in haar linkerhand: haar hart brandt van het geloof. De wijnrank heeft te maken met Christus die verkondigde: ‘Ik ben de wijnstok en jullie de ranken’.

Bij het gebruik van een slecht stuk zandsteen kan het gebeuren dat weersinvloeden sneller dan normaal het oppervlak van een gevelsteen aantasten. Ook het verwijderen van een beschermende verflaag kan tot ‘versuikering’ en detailverlies leiden. Dit was het geval bij het laat 16de-eeuwse reliëf.

De veronderstelling dat de beschadigingen hun oorzaak vonden in de beeldenstorm (1566) en dat de steen (formaat: 70x 87cm) dus van voor die tijd zou dateren is onjuist gebleken. In 1903 wordt het nog een bijzonder fraaie 16de-eeuwse gevelsteen genoemd. Het pand is goed zichtbaar op een tekening van H.P. Schouten uit 1779.

Herstel van de originele gevelsteen was niet mogelijk, maar de beeldhouwer Hans ’t Mannetje (1944- 2016) heeft in 1995, uitgaande van de nog aanwezige resten en aan de hand van oude foto’s en afbeeldingen een reconstructie gehakt welke de oude, verweerde steen vervangen heeft. Hij heeft toen ook het onderschrift DE LIEFDE BOVEN AL weer aangebracht.

Het zwaar beschadigde origineel van dit reliëf is binnen in dit pand opgesteld. Joost Janz. Bilhamer (1541- 1590) wordt als beeldhouwer hiervan genoemd.

Tekst: Onno Boers