BOEK DE GEVELSTENEN VAN AMSTERDAM

Volledig vernieuwde uitgave van het boek van Onno Boers

Onno W. Boers (1936- 2021). Foto: Wim Ruigrok

Als stenen konden spreken,
zou dit boek niet nodig zijn.

(Onno Boers 1936-2021)

Onno Boers, gevelstenenspecialist en mede-oprichter van VVAG, kreeg op zijn zestiende van zijn vader het boekje Amsterdamse gevelstenen van H.W. Alings. Vanaf die dag ging hij geregeld op pad om de beschreven ‘steentjes’, zoals hij ze liefkozend noemde, na te lopen. Hij ontdekte dat er door het slopen van oude gebouwen verschillende waren verdwenen. Hij ging ernaar op zoek in de opslag van Monumentenzorg, het Rijksmuseum en andere musea. Hij klopte ook aan bij het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap. Door zijn zoektochten kwam hij soms ook bij particuliere bezitters van verdwenen gevelstenen terecht.

Hij begon artikelen over deze ‘stenen monumentjes’ te schrijven in tijdschriften en kranten als Ons Amsterdam, Binnenstad, Jordaan & Gouden Reael, Amtelodamum et cetera. Hij schreef er ook boeken over, zoals het
standaardwerk De gevelstenen van Amsterdam, waarvan nu dus een derde druk is verschenen, en Geveltekens Amsterdam/ Rondom de Oude kerk. Samen met beeldhouwer en monumentenbeschermer Geurt Brinkgreve wijdde hij een boekje aan hedendaagse stenen kunstwerkjes, dat als titel kreeg Nieuwe gevelstenen in Amsterdam/ Een oude kunst herleeft. Want de eeuwenoude traditie van gevelstenen was door de bekende beeldhouwer Hans ’t Mannetje (1944- 2016) nieuw leven ingeblazen. Met deze beeldhouwer won hij in 2001 de Stadsbeeldprijs van de Stichting Heijmeijer van Heemstede.

Boers, een wandelende encyclopedie, zette zich ook in om ‘zwerfstenen’ die bijvoorbeeld opgeslagen waren in museumkelders te herplaatsen op hun oorspronkelijke kadastrale plek. Die is immers de beste bewaarplaats voor
deze pareltjes van handarbeid. Daarnaast heeft hij zich ingespannen om ze te laten restaureren.

Gevelsteen HET WALVISBEEN IS NU STEEN, Haarlemmerstraat 168. Één van de eerste projecten die Onno Boers en Jos Otten in 1990 samen hebben uitgevoerd.

Gevelsteen HET WALVISBEEN IS NU STEEN,
na restauratie door Wil Abels in 2023.

In 1992 verscheen de eerste druk van De Gevelstenen van Amsterdam. Boers legde in dit naslagwerk niet alleen de geschiedenis van deze stenen documenten vast, maar beschreef ze ook gedetailleerd, zodat ze niet meer zouden ‘zoekraken’.

Tot vlak voor zijn dood heeft hij gewerkt aan de derde geheel herziene en aangevulde druk van dit boek. Hij was er bijna mee klaar toen de man met de zeis hem kwam halen. Nick van de Griendt en Dioni ten Busschen hebben op verzoek van Onno de uiteindelijke redactie van het boek op hun schouders genomen en samen met een nijver ploegje uit de Vereniging Vrienden van Amsterdamse Gevelstenen (VVAG), waar hij sinds de oprichting op 1 februari 1991 secretaris van was, de teksten gecontroleerd en nog enkele aanvullingen toegevoegd. Daarbij heeft Pancras van der Vlist alle stenen, waarvan vele inmiddels zijn gerestaureerd, gefotografeerd.

Dit standaardwerk is een soort catalogus voor een openluchtmuseum. Het interessante van een gevelsteen is vaak niet alleen het plaatje, het mooie beeldhouwwerkje, maar juist ook het verhaal dat erachter schuilt. Waarom zit die steen daar? Wat is de betekenis ervan? Wat zijn die onbekende voorwerpen en wezens erop?

Tot slot een advies aan de lezers van dit boek. Loop, in de voetsporen van tiener Onno, langs deze staaltjes van monumentale ‘kleinkunst’. Kijk er eens goed naar, met het hoofd in de nek. Er gaat dan een nieuwe wereld voor u open.

Die tussen hemel en aarde!

Tekst: Jos Otten, voorzitter VVAG

DE GEVELSTENEN VAN AMSTERDAM

Onno W. Boers

3e druk 2023
Uitgeverij Nobelman Groningen
ISBN: 12344445566667

Prijs: € 34,95

DE GEVELSTENEN VAN AMSTERDAM

Onno W. Boers

3e druk 2023
Uitgeverij Nobelman Groningen
ISBN: 12344445566667

Prijs: € 34,95