Gevelsteen MET EEN SCHIP

Binnen Bantammerstraat 27, Amsterdam

Gezien het jaartal 1602, moet de gevelsteen het eerste stenen huis op deze plek hebben gesierd. Op een stadsprofiel uit 1606 is het stenen hoekhuis na enig turen te zien. De gevelsteen (formaat: 65x 60cm), waarschijnlijk oorspronkelijk in de gevel aan de Kromme Waal, heeft alle verbouwingen en moderniseringen van het huis doorstaan en werd in 1875 door Jhr. Suasso op de huidige plek in de zijgevel gesignaleerd. Hij noemt het schip een ‘kof’ en vermeldt erbij dat het reliëf in kleuren overschilderd is.

Detail van het schilderij ‘De haven van Amsterdam’ van Hendrick Cornelisz. Vroom uit 1639, met daarop afgebeeld een soortgelijk schip. In de beschrijving van het schilderij wordt gesproken van een ‘vlieschip’.
© Bayerische Staatsgemäldesammlungen, Alte Pinakothek München

Het schip is een vroeg type beurtvaarder; een schip dat volgens een bepaalde dienstregeling tussen verschillende plaatsen heen en weer voer.

Het heeft een gebogen oplopende voorsteven en een spits toelopende hoge achtersteven. Over de hele lengte zijn drie zware verstevigingsbalken aangebracht. Het zwaard is neergelaten langs de stootklos. Midscheeps is duidelijk de roef aangegeven, zelfs de gepotdekselde planken ervan zijn herkenbaar.

Merkwaardig is de ophanging van het spriettuig, het zware rondhout dat normaliter vanaf de onderkant van de mast schuin naar achteren en omhoog steekt om het sprietzeil op te houden. De steenhouwer heeft hier kennelijk een vergissing gemaakt.

De gevelsteen vóór restauratie.

De gevelsteen vlak na restauratie.

In verband met de aanleg van de metro werden rond 1975 veel panden in de buurt afgebroken, waaronder ook Kromme Waal no. 39. Na voltooiing van de metro werd het pand rond 1985 in historiserende stijl herbouwd.

In het voorjaar van 2008 kon de VVAG, na contact met Woonstichting Y-mere, de eigenaar van het pand, de ruim 400 jaar oude gevelsteen door Wil Abels laten schoonmaken en aan de hand van teruggevonden kleursporen, weer polychromeren in de oorspronkelijke kleuren.

Tekst: Onno Boers