Op 27 maart 1608 vindt de verkoop plaats van een huis en erf in de Bergstraat. Verkopers zijn Pelgrom van Dronckelaer en Hendrick Hendrikxsz, regenten van het Oude Mannen Gasthuis met autorisatie van de Burgemeesters. Koper, voor een onbekend bedrag is Jan Stevensz, van beroep korendrager. In juni 1608 was Jan Stevensz ‘noodhulp’ van de korenmeters, het jaar daarop wordt hij korenmeter. Een ‘noodhulp’ was de assistent van een beëdigde korenmeter. Op 31 juli 1629 wordt Jan Stevensz vanuit de Bergstraat begraven en 1 uur met de klok van fl. 3,- beluid. Zeer waarschijnlijk heeft korendrager Stevensz, als ‘teken’ van zijn beroep een gevelsteen met een korenmaat laten aanbrengen.

Wat er precies met het pand gebeurt na zijn dood is niet meer na te gaan; er zijn geen papieren bewaard gebleven. Pas uit 1669/ 70 is er een koop/ verkoopakte bewaard gebleven. Gerrit Stijls, van beroep ‘geweldiger’ van de Heren Raden ter Admiraliteit wordt dan voor fl. 6110,- de nieuwe eigenaar. Een ‘geweldiger’ was iemand die belast was met het handhaven van tucht, het arresteren van overtreders en misdadigers en het toezicht houden op gevangenen. In de koop/ verkoopakte wordt ‘de Koorenmaet’ in de gevel vermeld.

Gerrit Stijls trouwde in 1655, als weduwnaar van Heijltje Jans, in 1655 met Sara Seijs. In 1681 verkoopt de zijdereder Jan van Leeuwen, hij was gehuwd met Margaretha Stijls een dochter van de geweldiger, het pand in de Bergstraat. Koper, voor een bedrag van fl.3280,- was de, uit Emmerich afkomstige lakenkoper Anthony Block. Ook in deze koop/ verkoopakte wordt de naam ‘de Koorenmaat’ genoemd.

Het valt aan te nemen dat Antony Block in 1724 het pand heeft laten vernieuwen c.q. verbouwen met behoud van de oude gevelsteen. Hij heeft echter een nieuwe bredere tekstband laten toevoegen en ter weerszijden s-vormige voluten in sierlijke Lod. XIV- vorm met het typische ruitmotief. Eventuele tekst of jaartal op de oude steen schijnt weggehakt te zijn: bij het schoonmaken door Jan Hilbers in 1993 t.g.v. een expositie op de binnenplaats van het Scheepvaartmuseum, bleek dat vlak onder de bovenrand ‘iets’ op grove wijze was weggehakt.

Als in 1735 de erven van Anthony Block het pand verkopen is de koopprijs fl.8000,-. Uit deze waardestijging t.o.v. de aankoopprijs blijkt ook de vernieuwing van het pand. Het in 1724 vernieuwde pand kreeg boven de onderpui twee verdiepingen van drie vensters breed en een eenvoudige halsgevel met gebeeldhouwde vleugelstukken.

Het herplaatsen van de steen in 2018 © Gerard de Goede

Het pand werd in 1955 afgebroken. De halsgevelfragmenten zouden door Monumentenzorg toegepast worden op de Kloveniersburgwal, of dit gebeurt is weten we niet. De gevelsteen plus de tekststeen kwamen op de werf van Monumentenzorg terecht, waar de twee zijstukken ‘weggeraakt’ zijn. Die staan nu wellicht bij iemand als boekensteun.

De gevelsteen + tekststeen werden omstreeks 1995 opgesteld in de hal van het Korenmetershuis en in 2013 overgedragen aan de VVAG ter herplaatsing in de Bergstraat door de Stichting Heijmeijer van Heemstede. Dit is op 14 sept. 2018 gebeurt door Atelier Snoep& Vermeer. Zij hebben ook de twee zijvoluten naar een foto opnieuw gehakt.

P.s. Een korenmaat had een bepaalde vastgestelde inhoud en werd gebruikt om afgemeten hoeveelheden koren af te leveren aan particulieren en andere afnemers. De strijkstok gaf aan of er te veel of te weinig in de maat zat.

___________________________

Tekst: Onno Boers
Huisonderzoek: Hans Brandenburg