VVAG- collectie geveltekens en gevelstenen

In depot- museum van het AGM, aan de Lange Leidesdwarsstraat 143 in Amsterdam, bewaart de VVAG al haar gevelstenen en uithangtekens die nog geplaats moeten worden. Van sommige stenen weten waar deze stenen in Amsterdam of zelfs daarbuiten in de gevel zaten. Daarom mogen ze ook op een andere plek hun verhaal in het openbaar vertellen. Enkele daarvan worden ook te koop aangeboden, om daarmee weer nieuwe VVAG- projecten te financieren.

DE SPAARSAAMHEYT

Zeer grote steen die een pand of een poort van de boerderij De Spaarzaamheid ‘aan de Buitensingel bij de Wetering’ sierde. Op deze plek staat nu het Rijksmuseum. De steen is door Tobias Snoep gerestaureerd en verbeeldt de sage van twee geiten die een rijke tuin met fleurige planten ontdekken. Ze beginnen er gulzig van te knabbelen. Ze weten niet dat de tuin betoverd is. Voor straf voor hun vernielzucht verandert de ene in een blad en de ander in een bloem en gaan Blad en Bloem heten. Moraal: spaar de natuur!

INT WAPEN VAN HAMBORG

Deze gevelsteen, afkomstig uit de Nieuwezijds Armsteeg 19, met daarop een kasteel (het stadswapen van Hamburg) is mogelijk geplaatst door een schipper op Hamburg. Oorspronkelijk werd de steen geflankeerd door twee stenen ANNO en 1758. Een oud- werknemer van Weijers- textiel op de NZ Voorburgwal zag de steen ooit eens bij het grofvuil staan toen ze daar verhuisden. Maar hij vond dat zonde van zo’n oud object en heeft het altijd bewaard. In 2025 heeft hij de steen overgedragen aan de VVAG, waarop Wil Abels de steen heeft gerestaureerd.

Wapensteen

Grote wapensteen, van onbekende herkomst, met weelderig lofwerk uit begin 17e eeuw. Deze steen wordt te koop aangeboden, om hiermee weer andere VVAG- projecten te kunnen financieren. Tegen een meerprijs kan een eigen familie- wapen op het mannelijk wapenschild worden geplaatst.

T NIEWE TESTAMENT

Deze nis- vormige gevelsteen met daarop afgebeeld en bruinleren boek met gouden sluitwerk, is afkomstig uit de Reguliersdwarsstraat 59.

DE GOUDEN POORT

De Gouden Poort staat symbool voor de hemelpoort. Deze steen wordt binnenkort geplaatst in de Monnikenstraat.

Courier- schaakbord

Gevelsteen uit begin 17e eeuw, afkomstig uit de Dirk van Hasseltsteeg. Afgebeeld is een z.g. Courier- schaakbord, met 8x 12 vlakken. De steen zal binnenkort weer worden teruggeplaatst op de kadastraal- historische locatie.

Jaartalsteen 1896

Jaartalsteen via de woonstichting Eigen Haard verworven. De herkomst is onbekend. Wil Abels heeft deze steen gerestaureerd. De verdiept gehakte gouden letters zijn verguld op een zwarte letter- ondergrond.

Wapensteen ….

Deze wapensteen is mogelijk afkomstig uit een van de huizen die zijn afgebroken  voor de doorbraak van de Raadhuisstraat of Vijzelgracht. Het is zeker een Amsterdamse wapensteen en hij is via Bureau Monumentenzorg door de VVAG verworven. De steen is in Lodewijk XIV- stijl uitgevoerd. Van de achterzijde van de wapensteen is wel een plak steen afgezaagd. Een heraldicus heeft op basis van de vorm van het wapen een kleuradvies gegeven.

ST. FLORIAN

De beschermheilige tegen brand. In zijn rechterhand overgiet hij een brandend huis met water. In Duitsland en Polen zijn nog veel beelden van deze heilige  te zien. Dit 17e- eeuwse beeld, van onbekende herkomst, wordt inclusief sokkel voor € 4900,00 door de VVAG te koop aangeboden, om zodoende weer andere VVAG- projecten te financieren. Het geheel kan met pennen aan de muur bevestigd worden.

POOLSE KAMAY

Één van de langstlopende projecten van de VVAG om deze steen in de gevel van Spuistraat 42 te krijgen. Daar zit nu een helft van de originele steen. De hier afgebeelde steen is een reconstructie van de originele steen, gereconstrueerd door beeldhouwer Koos Boomstra uit Utrecht. Hij gebruikte hierbij een tekening van H.M.J. Misset als voorbeeld.

DESE SWAENEN ….

Deze prachtige gevelsteen is afkomstig uit de Haringpakkerssteeg. De steen werd in 1892 door Jonkheer Victor Eugène Louis de Stuers verworven. Stuers (1843- 1916) was een invloedrijk pleitbezorger voor het behoud van het nationale culturele erfgoed, waaronder monumentenzorg. Hij kocht de steen in 1892 aan voor drie gulden. De VVAG is bezig om samen met het Victoria- hotel (eigenaar van dit enorme huizenblok) de steen weer in de steeg terug te krijgen.

WEST REENEN

Deze gevelsteen gaat binnen afzienbare tijd weer terug naar de Elandsgracht, waar hij ooit in de gevel van nr. 12 zat. De gevel van dat pand is zodanig veranderd in een Jugendstil- stijl, dat de eigenaar vond dat de steen er nu niet meer zou passen. De gevelsteen is straks te zien aan de overkant van de Elandsgracht, in de zijgevel van Café ‘De Eland’. De tekst op de steen verwijst naar een Utrechtse dorp met diezelfde naam. Het is daarentegen niet duidelijk welk kasteel hier wordt afgebeeld.

DIVERSE JAARTALSTENEN

De rechthoekige jaartalstenen ANNO en 1623 horen bij de gevelsteen INDE DVYF, die ook in het AGM opgesteld staat. De steen met Engelina is recentelijk weer in de Valkenburgerstraat teruggeplaatst. De overige stenen zijn in de collectie van de VVAG.

WAPENSTEEN MET YSERMAN
19e eeuwse wapensteen met in het ovaal een zogenaamde ‘yserman’. Afkomstig uit collectie Monumentenzorg.

LEEF OP HOOP …..

Frontonsteen met daarop de Hoop, die een anker (hoop) en een zandloper (vergankelijkheid) in haar handen heeft. De herkomst van deze steen is onbekend.

GEVELBORD

Een gevelbord uit de 1e helft van de achttiende eeuw. Mogelijk was dit een uithangteken van een loodgieter/ pompenmaker. De herkomst is onbekend. Gezien de goede staat van het bord heeft deze nooit in de buitenlucht gestaan, maar binnen.

S PETRVS EN S PAVLVS

Deze twee stenen met de heiligen Petrus en Paulus werden, zwaar beschadigd en ingemetseld in een put, opgegraven tijdens een archeologische opgraving aan de Oudeschans. Ze dateren vermoedelijk van voor 1578 (de Alteratie), gezien het tonsuur (het aureooltje) boven hun hoofd dat een katholieke oorsprong aanduidt.

DE WITTE DOLPHYN

Deze steen komt waarschijnlijk van de Herengracht 125, dat ‘De Witte Dolphijn’ heette. De VVAG is bezig de steen daar weer terug te plaatsen. Daarnaast heeft Tobias Snoep een reconstructie gemaakt van de verdwenen tekststeen DE WITTE DOLPHYN, die onder deze steen is geplaatst.

DEN SCHAER SLIPER

Oorspronkelijk zat deze gevelsteen tezamen met drie andere gevelstenen in de gevel van een gildehuis aan de Zeilmarkt in Vlissingen. De directrice van het Zeeuws Archief in Middelburg zet zich volledig in om deze prachtige gerestaureerde gevelsteen, die zich nu in de collectie van de VVAG bevindt, aan te werven. Overigens bevindt één van de andere drie stenen, DEN HOUDT CLŸVER, zich ook in een Amsterdamse privé- collectie.

ARM VOOR UITHANGBORD

Deze originele arm van een uithangbord werd door Wil Abels aangekocht en gerestaureerd.

RODE LAARS

Dit is het originele vroeg 19e- eeuwse uithangteken dat ooit aan de Zeedijk 17 heeft uitgehangen. Daar hangt nu een kopie van schuimplastic. De eigenaar van het pand/ winkel was ene meneer Laars. Bij restauratie van de originele zwaar eikenhouten laars, bleek de zool ook verguld te zijn geweest. Deze laars is een archiefstuk van de VVAG- collectie.

DIVERSE STENEN

De tekststeen DIE KAN LEIDEN wordt binnen afzienbare tijd teruggeplaatst in de Dirk van Hasseltsteeg. De steen DE TWEE ROLLEN TIJCK zal worden geplaatst onder de gevelsteen met een afbeelding van twee rollen stof, die te vinden is aan de Nieuwendijk 198. Deze afgevlakte gevelsteen staat hoog op het lijstje van de stenen die de VVAG aan wil pakken. De steen met het duivelskopje, een zogenaamde ‘Knor’ uit 1580, wordt evenals de andere niet benoemde jaartalstenen op deze foto te koop aangeboden, om zodoende met de opbrengsten hiervan weer andere VVAG- projecten te kunnen financiëren.

WAPEN …….

Deze door Wil Abels gerestaureerde gevelsteen met een leeuw in een omheining, de zogenaamde Hollandse Tuin, is afkomstig van een afgebroken pand aan het Singel aan de overkant van de Bloemenmarkt. Doordat daar nu een grotendeels uit glas opgetrokken gebouw staat, kan de steen niet meer op de kadastraal- historische plek teruggeplaatst worden. De steen zal binnenkort worden ingemetseld ergens in een straat op het Bickerseiland, die de ‘Hollandse Tuin’ heet.

DE PROPHEET DANIEL

Omdat deze steen niet meer terug kan in de gevel van Leidsestraat 57, wordt er door de VVAG gezocht naar een andere passende locatie om deze steen weer terug in de openbare ruimte te krijgen.

DIE PORT VAN LIMBVRCH

Deze gevelsteen is afkomstig uit de Spuistraat, uit het blok huizen dat plaatst heeft moeten maken voor o.a. het oude postkantoor (nu Magna Plaza) en Die Port van Cleve.

INDE DVYF

Binnenkort gaat deze steen, samen met de jaartalstenen ANNO en 1623, verhuizen naar een muur aan de Noordkant van de Slijkstraat, waar zij oorspronkelijk in de gevel van het afgebroken pand Slijkstraat 18 hebben gezeten.

SET JAARTALSTENEN

Samen met een soortgelijke steen ANNO wordt deze grote jaartalsteen door de VVAG te koop aangeboden, om met de opbrengsten hiervan weer andere VVAG- projecten te kunnen financiëren. De stenen met Vingbooms-ornamenten zijn afkomstig van een pand dat voor de doorbraak van de Raadhuisstraat moest sneuvelen.

UITHANGBORD

Origineel houten uithangbord afkomstig uit de Haarlemmerstraat. Het zal waarschijnlijk altijd achter glas hebben gestaan of gehangen. De afbeelding van de leeuw en de temmende man verwijzen naar de achternaam van de eigenaar van het pand, een zekere de Temmer of Tamme.