Gevelstenen INT BOOMPIE
Admiraal de Ruijterweg 406, Amsterdam
GEVELSTENEN
INT BOOMPIE
Admiraal de Ruijterweg 406, Amsterdam
In 1911 zijn bij de bouw van de Rooms-Katholieke Boomkerk in de linker gevelwand twee 18de-eeuwse gevelstenen aangebracht. Ze zijn nu nog te zien vanaf het pleintje tussen de kerk en de pastorie. Jammer genoeg, door afsluiting met een hek, niet echt aan de openbare weg. De stenen (beiden formaat: 65x 70 cm) waren afkomstig van een schuilkerk, die kort na de Alteratie in 1578 gesticht werd door pater Stephanus Canisius, in het pand van brouwerij ’t Boompje in de Kalverstraat bij de Munt. Katholieken mochten in die tijd hun diensten alleen houden op plekken die uit het zicht waren.
In 1661 werd de gevel aan de Kalverstraat verbouwd tot een onopvallende, dubbele woonhuisgevel van zes ramen breed onder een simpele gootlijst. Boven de vensters van de eerste verdieping van cartouches met Ao 1661, geflankeerd door gebeeldhouwde festoenen. In 1730 werd de kerk bij een vergroting doorgetrokken tot aan het Rokin, verscholen achter woonhuisgevels. In dat jaar werden de twee gevelstenen geplaatst; een gevelsteen met een ‘Boompie’ en ANNO, de ander met het jaartal.
De twee gevelstenen in de muur in 2024.
Links de Oude Turfmarkt, rechts ter hoogte van Rokin 164-166 de Rooms Katholieke schuilkerk Het Boompje. Tekening uit 1758, door Jan de Beijer (1703-1780). © Stadsarchief.
Rooms-katholieke schuilkerk Het Boompje, Rokin 168. Tekening 1830- 1840, door Gerrit Postma (1819-1894). © Stadsarchief.
Toen de Fransen het hier voor het zeggen hadden (1795-1813) kregen de katholieken gelijke rechten en dit bleef na de Franse tijd gehandhaafd. Officieel dan, want in de praktijk werden de katholieken gedurende de 19de eeuw nog vaak achtergesteld, zo kwamen ze vrijwel nooit voor topfuncties in aanmerking.
In 1844 werd ”t Boompie’ grondig verbouwd en ging er toen ook aan de buitenkant als kerk uitzien. De twee ingangen links en rechts blijven behouden maar beide gevelstenen verdwenen achter de natuurstenen bekleding van de onderpui.
Het Rokin met de voormalige Boomskerk
Getekend in 1896 door Herman Misset.(1875-1958).
© Stadsarchief Amsterdam.
Op afbeeldingen en foto’s van de gevel aan de Rokin- zijde is in het midden, onder het grote middenraam ook een gevelsteen (?), met de voorstelling van een boom, te zien. Een beschrijving van dit reliëf hebben we tot nu toe nog niet aangetroffen. Suasso noemt het niet en in de Noord-Hollandsche Oudheden (7de stuk, 1905, pag. 14) wordt de kerk uitvoerig beschreven, de gevel aan de Kalverstraat, het boompje in het snijraam boven de deur wordt genoemd en uiteraard het fraaie 18de eeuwse interieur; maar aan de Rokingevel wordt geen aandacht geschonken.
Tegen het eind van de 19de eeuw liep het kerkbezoek sterk terug, vooral omdat veel woningen in de binnenstad vervangen werden door winkels. Het kerkgebouw raakte in verval. Vroom en Dreesman was er dan ok snel bij toen het pand in 1911 te koop werd aangeboden.
’t Boompje wilde doorgaan op een plek waar men meer toeloop verwachtte en er werd gekozen voor een plek aan de huidige Admiraal de Ruyterweg (toen nog de gemeente Sloten). Door protestacties van tuinders die daar hun land bewerkten, werd de aanvankelijk gewenste bouwplek 600 meter westwaarts verplaatst.
De nieuwe kerk was in 1911 nog omringd door weilanden. ’t Boompje kreeg de naam Boomkerk, in de volksmond ook wel ‘Onze Lieve Heer onder de Koeien’ geheten. De toeloop liet nog wel op zich wachten, pas zo’n twintig jaar later zou de omgeving een woonbuurt worden.
Één van de gevelstenen vlak na restauratie in 2012.
In overleg met het kerkbestuur kon in 2012 de VVAG aan Wil Abels de opdracht geven de beide stenen schoon te maken en in kleur te zetten. Weinig licht en veel windinval hebben helaas de kleuren iets laten vervagen.
In overleg met het kerkbestuur kon in 2012 de VVAG aan Wil Abels de opdracht geven de beide stenen schoon te maken en in kleur te zetten. Weinig licht en veel windinval hebben helaas de kleuren iets laten vervagen.
Tekst: Onno Boers